فهرست مطالب
تقویمی که امروز از آن استفاده میکنیم، برخلاف تصور عموم، قدمت هزار و چهرصد و دو ساله ندارد، بلکه در همین دو قرن اخیر تدوین شده است.
اولین بار عبارت « هجری شمسی» در تقویم رسمی سال ۴-۱۳۰۳ هجری قمری آمد. این تقویم را که عبدالغفارخان نجم الدوله ( ۱۲۵۹ – ۱۳۲۶ ق) استخراج کرده بود برای اولین بار عبارت سال هجری شمسی ۱۲۶۵ در بالای صفحات آن به چشم می آید. از ان پس عبدالغفارخان در سالهای بعد و در تقویم های آن روزگار که به صورت دفترچه ای منتشر می شد، ستون جدیدی برای روزها و دوازده برج حَمَل، ثور، … ، به طور مرتب درج می کرد و بدین ترتیب عبدالغفارخان برای نخستین بار تقویمی را اختراع و ابداع کرد که امروزه به نام «تقویم هجری شمسی بُرجی» معروف شده است. تا قبل از این تاریخ، تقویمی که اساس آن شمسی و مبداء آن هجرت حضرت محمد(ص) از مکّه به مدینه باشد، در ایران رایج نبوده است.
اول بهار سال شمسی ،مبدا تقویم هجری شمسی بُرجی، است که در آن هجرت حضرت محمد(ص) از مکّه به مدینه اتفاق افتاده است. این مبداء مطابق با روز جمعه ۱۹ مارس ۶۲۲ میلادی(یولیانی) است. آغاز یا لحظه تحویل سال، (لحظه عبور مرکز خورشید از نقطه اعتدال بهاری نیمکره شمالی) دقیقاً با محاسبات نجومی تعیین میشود. به همین دلیل، اولین روز سال همیشه بر روز اول بهار منطبق است. این سال از لحاظ استفاده در زندگی روزمره، شامل ۳۶۵ شبانهروز . نام ماههای این تقویم یا همان نام برج های تقویم ، به ترتیب همنام با دوازده صورت فلکی قدیمی منطقهالبروج است. تعداد شبانهروز هر برج برابر با مدت حرکت مرکز خورشید در همان برج که به علت حرکت ظاهری غیریکنواخت مرکز خورشید روی مدارش از ۲۹ تا ۳۲ شبانهروز تغییر میکند. در ضمن این امکان وجود داشت که تعداد شبانهروزهای هر یک از بروج از سالی به سال دیگر تغییر کند. سال کبیسه نیز هر چهار و گاهی هر پنج سال یکبار اتفاق میافتد.
تاریخچه تقویم کشورمان به طور کلی به دو دسته تقسیم می شود:
تقویم هجری شمسی در ابتدا به تقویم برجی معروف بود؛ که در اسناد و دوایر دولتی چندان رسمیت نداشت. درتاریخ ۳۱ فروردین ۱۲۸۹ میرزا عبدالحسین خان شیبانی و وحید املک، نماینده مردم تهران در مجلس شورای ملی طرحی را با موضوع(( قید تاریخ کلیه معاملات و مبادلات مشترکه عمومی)) تغییر از هجری قمری به هجری شمسی برجی را پیشنهاد داد و قرار شد در طرح قانون محاسبات عمومی که در دست تدوین بود گنجانده شود. در تاریخ ۲۱ آبان ۱۲۸۹ قانون محاسبات عمومی به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
روز ۲۴ اسفند سال ۱۳۵۴ مجلس شورای ملی و مجلس سنای ایران در جلسه مشترکی تصمیم گرفتند که تقویم رسمی کشور را از هجری شمسی به شاهنشاهی تغییر کند.
بنا به اسناد و نامههای رسمی، موضوع تغییر تقویم از آذرماه آن سال بین چند نهاد وقت مطرح شده بود.
نیمه اول دهه پنجاه سال هایی بود که درآمد ارزی ایران به دلیل جهش قیمت نفت افزایش ناگهانی یافته بود، مخالفان سیاسی سرکوب شده بودند، و محمدرضا پهلوی به عنوان شاه ایران تلاش میکرد موقعیتی برتر در منطقه خاورمیانه پیدا کند.
در همین سالها بود که جشنهای ۲۵۰۰ ساله تدارک و برگزار شده بود و شاه در سومین کتاب خود به نام «به سوی تمدن بزرگ»، عقاید باستانگرایانه و نگاه خود را به پیشرفت ترسیم کرده بود.
در چنین شرایطی اسدالله اعلم، وزیر دربار وقت گفته بود که شاه «مرد تاریخ، خود تاریخ و محول تاریخ است و میخواهد که مبدأ تاریخ هم بشود و حق با اوست».
بنابراین چهل سال پیش در چنین روزی تغییر تقویم رسمی کشور که مبنای هجرت پیامبر اسلام داشت، صورت گرفت.
به نظر برخی تحلیلگران، چنین تصمیمی از اشتباهات بزرگ شاه وقت بود.
یرواند آبراهامیان، نویسنده «ایران بین دو انقلاب» معتقد است که «در دوران معاصر کمتر رژیمی در عالم یافت شده که چنان بیپروا تقویم مذهبی کشور را مخدوش کند».
تغییر تقویم از شمسی به شاهنشاهی، احساسات دینی گروه بزرگی از مردم را تحریک کرد.
از جمله روحانیانی که به این تصمیم اعتراض کردند آیت الله روحالله خمینی بود که این کار را حرام دانست.
او حدود شش ماه بعد از اعلام این تصمیم در مهر ۱۳۵۵ به مناسبت عید فطر پیام تندی علیه تغییر تقویم منتشر کرد: «کارشناسانی… برای تضعیف اسلام و محو اسم آن، نغمه شوم تغییر مبدأ تاریخ را ساز کردند. این تغییر از جنایات بزرگی است که در این عصر به دست این دودمان کثیف واقع شد… استعمال آن بر عموم حرام است».
با توجه به اسناد، نقش سه تن از کارشناسان در این تصمیم پر رنگ بوده است: شجاع الدین شفا، معاون دربار شاهنشاهی، هادی هدایتی، معاون اجرایی نخستوزیر و خسرو بهروز، معاون برنامه سازمان برنامه و رئیس دفتر انفورماتیک.
بر طبق نامه هدایتی به امیرعباس هویدا نخستوزیر وقت در ۲۷ آذر ۱۳۵۴، او و شفا و بهروز طی مذاکرهای سه ساعته به سه دیدگاه درباره تغییر تقویم رسیده بودند.
به نظر این کارشناسان، تقویم شمسی نه ملی است و نه اسلامی زیرا این تقویم مبنای اسلامی ندارد و «تقویم مذهبی ایرانیان هجری قمری» است. تقویم هجری قمری مربوط به کشورهای اسلامی است که ایرانیان نیز بر طبق آن اعیاد و مراسم سوگواری، روزه و حج خود را تعیین میکنند.
از نظر آنان، تقویم شمسی همچنین مبنای ملی ندارد، زیرا در زمان خلافت معتضد بالله، خلیفه عباسی، برای «رفع اشکال اخذ خراج از ایرانیان و ثابت کردن نوروز در فصلی که مناسب جمع خراج است وضع گردیده». به تعبیر آنان این تقویم «یادگار تسلط خارجی» بود پس جنبه ملی نداشت.
دلیل دیگر این بود که چون تاریخ ایرانیان به ۲۵۰۰ سال پیش برمیگشت، تقویم شمسی نمیتوانست همه تاریخ ایرانیان را پوشش دهد «مثلاً برای تعیین تاریخ جلوس کوروش باید رقم سال ۵۵۹ قبل از میلاد» به کار گرفته میشد.
پیشنهاد شفا: سال ۵۳۹ قبل از میلاد یعنی سال فتح بابل به دست کوروش و صدور منشور آزادی و حقوق بشر مبدأ تاریخ شاهنشاهی قرار گیرد. اما این طرح همچنان نمیتوانست تاریخ قبل از آن را یعنی «جلوس کوروش» را پوشش دهد و برای آن، باید از تاریخ قبل از میلاد استفاده میشد. این تاریخ با جنگ و فتح آغاز میشد که به عنوان اشکال آن مطرح شد.
حسن پیشنهاد شفا این بود که سال صدور فرمان انقلاب سفید در این فرض، عددی سرراست می شد.
پیشنهاد هدایتی: سال ۵۵۹ قبل از میلاد یعنی سال تاجگذاری کوروش مبداء تاریخ در نظر گرفته شود. به نظر او حسن این پیشنهاد، «جلوس کوروش» آغاز سلطنت ایرانیان و «وحدت ماد و پارس» بود.
به نظر هدایتی حسن دیگر این پیشنهاد این بود که تاریخ به سلطنت رسیدن محمدرضا شاه پهلوی، بر اساس تقویم جدید عدد سرراست ۲۵۰۰ می شد.
همچنین در صورت پذیرفته شدن این پیشنهاد، با اضافه کردن رقم روند ۱۱۸۰ به تقویم شمسی، تاریخها به آسانی به شاهنشاهی تبدیل میشد.
پیشنهاد بهروز: سال تولد کوروش مبداء تقویم تاریخ شاهنشاهی قرار گیرد. اما اشکال این پیشنهاد در این بود که تاریخ تولد کوروش فرضی بود در حالی که تاریخ تاجگذاری او در اکثر منابع تأیید شده بود.
در نهایت تصمیم گرفته شد که تاریخ شاهنشاهی با مبداء تاریخ تاجگذاری کوروش به جای تاریخ شمسی استفاده شود. قرار شد تاریخ قمری به عنوان تاریخ مذهبی ایرانیان که مورد استفاده روحانیت بود، در کنار تاریخ شاهنشاهی استفاده شود و تاریخ میلادی برای مراودات خارجی استفاده شود.
اما این تغییر تقویم بیش از دو سال دوام نیاورد و در شهریور ۱۳۵۷ با اوج گیری اعتراضات خیابانی، تقویم دوباره به شمسی بازگردانده شد.
هر سال بر اساس یکی از ۱۲ حیوان سنبلیک در جهان نامگذاری می شود و به صورت چرخشی در طول ۱۲ سال عوض می شود. تقسیم دوازده تایی فقط اختصاص به ماه های سال ندارد، بلکه چینی ها و اصولا اهل نجوم و تنجیم هم سال ها را به دوره های دوازده تایی تقسیم می کنند که هر کدام را با نماد یک حیوان مشخص می کنند: مثل : موش، گاو، ببر، گربه ( از نظر مصری ها خرگوش )، اژدها، مار، اسب، بز، میمون، خروس، سگ و خوک. تقسیم بندی اینکه هرسال به نام چه حیوانی است بر اساس طالع بینی چینی صورت می گیرد.
در فرهنگ ایرانی، هر سال جدید را به یکی از گونه های حیوانی در طبیعت نسبت می دهند. نماد حیوان سال ۱۴۰۳ نیز اژدها می باشد. نسبت دادن سال ها به یکی از حیوان ها باعث شده تا بر اساس ویژگی های هر کدام از حیوان ها، اقدام به ارائه طالع بینی متولدین در سال های مختلف کنند. اژدها در بسیاری از افسانه ها و داستان های قدیمی نماد قدرت و پیشرفت است. اژدها حیوانی خوش خط و خال و پر از انرژی و انگیزه است. باور عمومی بر این تصور است که در این سال مردم در کنار هم روزهای خوب و پرانرژی های را تجربه می نمایند و در ارتباطات و معاملات با دیگران صادق تر هستند و تلاشی در توجیه اشتباهات خود ندارند. اژدها را سمبل بخت و اقبال نیک دانسته و نشانه ای از پیشرفت و ترفیع در زندگی تصور دارند. اژدها را در کشورهایی مثل چین، هند، ژاپن و بسیاری از جزایر اطراف آن نیز نماد تندرستی، نجابت و طول عمر می دانند.
تعیین رنگ سال متخصص کشور ایران نمی باشد و صرفا در ایران برای تعبیت از موج جهانی علاقمندانم ویژه خود را دارد. شرکت بزرگ پنتون از تعیین کننده اصلی رنگ سال در شروع هر سال نو میلادی می باشد. ولی زمان استفاده از این رنگ در کشور ما با شروع سال جدید شمسی و نوروز می باشد. این شرکت سعی می کند رنگ های را پیشنهاد دهد که القا کننده انرژی، نشاط و شادی باشد. در دنیا از این رنگ در لباسها،رنگ مو، لوازم التحریر، رنگ دیوارها و غیره… استفاده می شود.
بعد از مشخص شدن نماد حیوان سال ۱۴۰۳، انتخاب رنگ سال نیز جز موارد مهمی است که برای بسیاری از افراد و کسب و کارها اهمیت دارد. رنگ ها اهمیت بسیار زیادی در زندگی انسان ها دارند و می توانند روی ذهن و جسم افراد تاثیرگذار باشند. انتخاب رنگ سال توسط برخی از برجسته ترین سیاستمداران، طراحان مد و حتی روانشناسان صورت می گیرد. شرکت پنتون از سال ۲۰۰۰ میلادی تاکنون اقدام به تعیین رنگ سال کرده که مورد استقبال بسیاری از افراد و حوزه ها نیز قرار گرفته شده است. این شرکت برای سال ۲۰۲۴ میلادی که برابر با سال ۱۴۰۳ شمسی نیز می باشد، تلفیقی از رنگ نارنجی پرتقالی و زرد را به عنوان رنگ سال انتخاب کرده است.
نارنجی اغلب به عنوان رنگی پرانرژی توصیف می شود. ممکن است احساسات شور و هیجان را به ذهن مخاطب القا کند. از آنجایی که نارنجی یک رنگ پر انرژی است، بسیاری از تیم های ورزشی از رنگ نارنجی در لباس و برند خود استفاده می کنند. رنگ نارنجی به عنوان رنگی بسیار محرک اما دوستانه در نظر گرفته می شود. رنگ سال ۱۴۰۳ رنگی است که توجه را جلب می کند و از نظر بصری برجسته می شود، به همین دلیل است که اغلب برای علائم راهنمایی و رانندگی و تبلیغات استفاده می شود. مردم همچنین معمولاً رنگ نارنجی را روشن، شاد و شاد توصیف می کنند. نارنجی رنگ غروب های روشن و میوه هایی مانند پرتقال و نارنگی است، بنابراین بسیاری از مردم ممکن است رنگ را با زیبایی غروب خورشید یا طعم با طراوت مرکبات مرتبط کنند. رنگ سال ۱۴۰۳ ترکیبی از قرمز و زرد است. هر دو رنگ اغلب با هیجان و انرژی همراه هستند، به همین دلیل است که نارنجی نیز اغلب به عنوان رنگی پرانرژی توصیف می شود.
در فرهنگ ایرانی، هر سال جدید را به یکی از گونه های حیوانی در طبیعت نسبت می دهند. نماد حیوان سال ۱۴۰۳ نیز اژدها می باشد. نسبت دادن سال ها به یکی از حیوان ها باعث شده تا بر اساس ویژگی های هر کدام از حیوان ها، اقدام به ارائه طالع بینی متولدین در سال های مختلف کنند. اژدها در بسیاری از افسانه ها و داستان های قدیمی نماد قدرت و پیشرفت است. اژدها حیوانی خوش خط و خال و پر از انرژی و انگیزه است. باور عمومی بر این تصور است که در این سال مردم در کنار هم روزهای خوب و پرانرژی های را تجربه می نمایند و در ارتباطات و معاملات با دیگران صادق تر هستند و تلاشی در توجیه اشتباهات خود ندارند. اژدها را سمبل بخت و اقبال نیک دانسته و نشانه ای از پیشرفت و ترفیع در زندگی تصور دارند. اژدها را در کشورهایی مثل چین، هند، ژاپن و بسیاری از جزایر اطراف آن نیز نماد تندرستی، نجابت و طول عمر می دانند.
در طالع بینی مربوط به سال ها، ویژگی های رفتاری هر کدام از متولدین را به خصلت ها و نماد حیوانی همان سال نسبت میدهند. با توجه به نماد حیوان سال ۱۴۰۳ نیز متولدین سال اژدها دارای خصلت ها و ویژگی های خاص خود می باشند. خصوصیات شاخص اخلاقی متولدین سال اژدها ، ایده ال گرای و کمال دوستی است و در پی بدست آوردن بهترین ها در هر موضوعی هستند. به خاطر این خصیصه اخلاقی در انتخاب شریک زندگی نیز سختگیر هستند و زمان زیادی را برای پیدا کردن شریک زندگیشان صرف می کنند . گاهی آنقدر کمال گرا هستند که مجبور می شوند تا عمر تنها زندگی کنند. ولی از این تنهای ناراحت نیستند و همیشه برنامه ای برای خود دارند.
این افراد روحیه هنری بالایی دارند. همین روحیه لطیف آنها باعث می شود که احساس کنند کسی آنها را درک نمی کند. از ویژگی های مثبت آن ها می توان به رشد و ترقی بالا اشاره کرد. متولدین سال اژدها افرادی با اراده بالا، پر انرژی، با استعداد و باهوش هستند و به خاطر پیگیری بالا از عهده هر کاری با بهترین کیفیت بر می آید. از طرفی به خاطر همه این خصوصیات بارز بسیار محبوب هستند ولی کمتر درگیر ارتباطات عاشقانه می شوند.
این افراد در شغل های پزشکی، نظامی، سیاسی و هنری بسیار درخشان عمل می کنند. به گونه ای که همیشه اهداف بلند مرتبه ی دارند و کارهای بزرگ انجام دهند. البته در بسیاری از موارد نیز افراد متولد اژدها به جهت زیاده خواهی های خود وارد کارهای خلاف شده اند. از معروفترین افراد متولد سال اژدها می توان به: عیسی مسیح، ناپلئون سوم، مارشال پتن، ژان ژاک روسو، برنارد شاو، دانتون، راشل و ماری پیکفورد اشاره کرد.
در ادامه به برخی از مهمترین خصلت های متولدین سال اژدها اشاره خواهیم کرد.
بعد از مشخص شدن نماد حیوان سال ۱۴۰۳، انتخاب رنگ سال نیز جز موارد مهمی است که برای بسیاری از افراد و کسب و کارها اهمیت دارد. رنگ ها اهمیت بسیار زیادی در زندگی انسان ها دارند و می توانند روی ذهن و جسم افراد تاثیرگذار باشند. انتخاب رنگ سال توسط برخی از برجسته ترین سیاستمداران، طراحان مد و حتی روانشناسان صورت می گیرد. شرکت پنتون از سال ۲۰۰۰ میلادی تاکنون اقدام به تعیین رنگ سال کرده که مورد استقبال بسیاری از افراد و حوزه ها نیز قرار گرفته شده است. این شرکت برای سال ۲۰۲۴ میلادی که برابر با سال ۱۴۰۳ شمسی نیز می باشد، تلفیقی از رنگ نارنجی پرتقالی و زرد را به عنوان رنگ سال انتخاب کرده است.
نارنجی اغلب به عنوان رنگی پرانرژی توصیف می شود. ممکن است احساسات شور و هیجان را به ذهن مخاطب القا کند. از آنجایی که نارنجی یک رنگ پر انرژی است، بسیاری از تیم های ورزشی از رنگ نارنجی در لباس و برند خود استفاده می کنند. رنگ نارنجی به عنوان رنگی بسیار محرک اما دوستانه در نظر گرفته می شود. رنگ سال ۱۴۰۳ رنگی است که توجه را جلب می کند و از نظر بصری برجسته می شود، به همین دلیل است که اغلب برای علائم راهنمایی و رانندگی و تبلیغات استفاده می شود. مردم همچنین معمولاً رنگ نارنجی را روشن، شاد و شاد توصیف می کنند. نارنجی رنگ غروب های روشن و میوه هایی مانند پرتقال و نارنگی است، بنابراین بسیاری از مردم ممکن است رنگ را با زیبایی غروب خورشید یا طعم با طراوت مرکبات مرتبط کنند. رنگ سال ۱۴۰۳ ترکیبی از قرمز و زرد است. هر دو رنگ اغلب با هیجان و انرژی همراه هستند، به همین دلیل است که نارنجی نیز اغلب به عنوان رنگی پرانرژی توصیف می شود.
در فرهنگ ایرانی، هر سال جدید را به یکی از گونه های حیوانی در طبیعت نسبت می دهند. نماد حیوان سال ۱۴۰۳ نیز اژدها می باشد. نسبت دادن سال ها به یکی از حیوان ها باعث شده تا بر اساس ویژگی های هر کدام از حیوان ها، اقدام به ارائه طالع بینی متولدین در سال های مختلف کنند. اژدها در بسیاری از افسانه ها و داستان های قدیمی نماد قدرت و پیشرفت است. اژدها حیوانی خوش خط و خال و پر از انرژی و انگیزه است. باور عمومی بر این تصور است که در این سال مردم در کنار هم روزهای خوب و پرانرژی های را تجربه می نمایند و در ارتباطات و معاملات با دیگران صادق تر هستند و تلاشی در توجیه اشتباهات خود ندارند. اژدها را سمبل بخت و اقبال نیک دانسته و نشانه ای از پیشرفت و ترفیع در زندگی تصور دارند. اژدها را در کشورهایی مثل چین، هند، ژاپن و بسیاری از جزایر اطراف آن نیز نماد تندرستی، نجابت و طول عمر می دانند.
مهم ترین اطلاعاتی که قبل از شروع سال ۱۴۰۳ برای ایرانیان و بسیاری از کشورهای دیگر اهمیت دارد، زمان تحویل سال است. نوروز و شروع سال جدید در ایران مصادف با یک فروردین و آغاز سال جدید هجری شمسی است. نوروز یکی از قدیمی ترین و باشکوه ترین مناسبت ها از دیرباز در ایران بوده است. هرچند این عید فقط مختصص ایران نبوده و در بسیاری از کشورهای همسایه ایران نیز برگزار می شو. با شروع سال جدید در ایران و بسیاری از کشورهای دیگر مثل ازبکستان، گرجستان، ارمنستان و … عید نوروز جشن گرفته می شود.
لحظه تحویل سال که لحظه اول برج حمل نیز نامیده میشود، و در گاه شمارهای هجری خورشیدی، لحظه آغاز تحویل سال و تعیین کننده نخستین روز از ماه فروردین بوده و آنرا هرمز روز یا اورمزد روز نامیده و جشن عید نوروز را برگزار می کنند.چنانچه آغاز سال جدید، قبل از ظهر و در نیمه اول شبانه روز تحویل شود ، همانروز نوروز است و اول برج شروع می شود.و در صورتیکه تحویل سال بعد از ظهر باشد، فردای آن روز، نوروز است. معمولا نوروز شمسی در تقویم میلادی با یکی از روزهای ۲۰ ، ۲۱ یا ۲۲ مارس مطابقت دارد. در کشورهایی مانند ایران و افغانستان که گاه شماری هجری خورشیدی استفاده می شود، نوروز، روز آغاز سال نو است. ولی در کشورهای آسیای میانه و قفقاز، تقویم میلادی متداول است و نوروز به عنوان آغاز فصل بهار جشن گرفته میشود و روز آغاز سال محسوب نمیشود.
لحظه تحویل سال ۱۴۰۳ هجری شمسی به ساعت رسمی جمهوری اسلامی ایران در روز چهارشنبه اول فروردین ماه سال ۱۴۰۳ مقارن با ۲۰ مارچ ۲۰۲۴ میلادی و ۹ شعبان سال ۱۴۴۵ هجری قمری ، ساعت ۰۶:۳۶ می باشد. چون تحویل سال در این روز قبل از ظهر است، روز چهارشنبه به عنوان اولین روز فروردین ۱۴۰۳ به شمار می آید.